علل خستگی و خواب آلودگی و نحوه مبارزه با آنها

راهیابی تیم فوتبال ایران به مسابقات جام جهانی به همه هموطنان عزیز مبارک باد.

این چهارمین بار است که ایران به جام جهانی راه می یابد

افزایش حرارت درونی بدن(دکتر مهرداد فهیمی ) :

14 دلیل زیاد عرق کردن

تعریق‌ یكی‌ از كارهای‌ طبیعی‌ بدن‌ است‌ كه‌ به‌ تنظیم‌ درجه‌ حرارت‌ بدن‌ كمك‌ می‌كند. اما تعریق‌ بیش‌ از اندازه‌ فایده‌ خاصی‌ ندارد و غالباً باعث‌ شرمساری‌ و مشكل‌ در ارتباطات‌ اجتماعی‌ می‌شود، زیرا عرق‌ زیاد باعث‌ بوی‌ بد یا خیس‌ شدن‌ و شوره ی‌ روی‌ لباس‌ می‌گردد.

1- گرما و رطوبت هوا

هنگامی که هوا گرم باشد، غدد عرق شروع به فعالیت می کنند و عرق ترشح می کنند. عرق کردن، روش طبیعی بدن برای خنک کردن خود است.

وقتی عرق از سطح پوست تبخیر شود، گرمای بدن را می گیرد. ولی هنگامی که هوا مرطوب است، شما احساس گرمای بیشتری می کنید، زیرا در هوای مرطوب عرق از روی پوست تبخیر نمی شود.

2- عصبانی شدن

هنگامی که عصبانی هستید، هورمون های استرس زا آزاد می شوند که موجب افزایش ضربان قلب و فشار خون می شوند و دمای بدن را بالا می برند که موجب عرق کردن می شود.

عصبانی شدن در برخی مواقع طبیعی است، اما وقتی که همیشه و به طور منظم عصبانی شوید، می تواند نشانه ای از مشکل باشد.

3- ورزش کردن

عرق کردن در اثر ورزش خوب است. هنگامی که عرق می کنید، مقدار مایعات بدن کم می شود. پس در این مواقع و به خصوص در هوای گرم، بهتر است آب و مایعات بنوشید.

به یاد داشته باشید که قبل، حین و بعد از ورزش کردن به مقدار نیاز آب و مایعات بنوشید تا دچار کم آبی بدن نشوید. این روش باعث می شود که دمای بدن تغییر محسوسی نکند و ورزش را خوب انجام دهید.

4- تحت استرس و فشار عصبی بودن

استرس، عصبانیت و خجالت می تواند دلیلی برای عرق کردن باشد. فشار روحی باعث فعالیت غدد عرق در کف دست ها و پاها می شود. به این دلیل است که هنگام عصبی بودن، دست ها می لرزند.

5- تب

هنگام تب، مغز درجه حرارت بدن را کمی بالا می برد. وقتی مغز درجه حرارت را افزایش می دهد، شما احساس سرما و لرز می کنید. این احساس تب و لرز برای این است که بدن برای ورود میکروب ها در حال دفاع می باشد.

هنگامیکه تب برطرف شد و دمای بدن به 37 درجه طبیعی رسید، شما احساس گرما می کنید و عرق می نمایید. عرق کردن باعث خنک شدن بدن می شود.

6- بیمار شدن دلیلی برای عرق کردن

عرق کردن فقط به دلیل تب نیست. تعریق می تواند نشانه وجود آنژین (درد قفسه سینه)، حمله قلبی، عفونت، دیابت و پرکاری غده تیروئید باشد. برخی امراض از قبیل: سرطان و ایدز، می تواند باعث تعریق شبانه گردد. اگر شما بدون هیچ دلیلی عرق می کنید، به پزشک مراجعه کنید.

7- قهوه

در صبح نوشیدن یک فنجان قهوه، می تواند شما را بیدار کند و باعث تعریق گردد. قهوه باعث افزایش تعریق به دو طریق می شود:

- کافئین قهوه موجب تحریک سیستم عصبی مرکزی می گردد و این خود باعث فعال شدن غدد عرق می شود.

- گرمای بدست آمده از نوشیدنی گرم، باعث گرم شدن بدن و تعریق می شود.

8- غذاهای تند

غذاهای تند و ادویه دار، گیرنده های عصبی را تحریک می کنند و بدن فکر می کند که گرم است و عرق می کند.

9- یائسگی

در طی یائسگی، ترشح کم هورمون استروژن بر هیپوتالاموس و دمای بدن اثر می گذارد و باعث گرگرفتگی خانم یائسه می شود. این مهم نیست که چقدر هوا سرد است، گرگرفتگی باعث می شود که احساس کنید در درونتان یک کوره روشن است.

برای دفع گرمای اضافی، رگ های خونی در پوست گشاد می شوند و غدد عرق را  وادار به فعالیت می کنند. با این کار احساس برافروختگی در شما کم می شود.

10- مصرف زیاد الکل

مصرف الکل، باعث گشاد شدن رگهای خونی در پوست و افزایش تعریق می شود.

11- عوارض جانبی برخی داروها

تعریق یکی از عوارض جانبی داروها می باشد، از جمله: داروهای ضد افسردگی، داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب ( NSAIDs)، داروهای فشار خون، داروهای سرطان و برخی داروهای دیابت.

12- سیگار کشیدن

نیکوتین موجود در سیگار باعث آزاد شدن ماده استیل کولین در بدن می شود. استیل کولین، غدد عرق را تحریک می کند و باعث افزایش ضربان قلب، فشار خون و دمای بدن می شود.

13- عاشق شدن

هنگامی که شما عاشق می شوید، مغز شما موادی همانند آدرنالین ترشح می کنند. این مواد به نام مواد شیمیایی عشق شناخته شده اند. این مواد باعث افزایش ضربان قلب، تعریق کف دست و دیگر علائم می شوند.

14- بارداری

هورمون های ترشح شده در طی بارداری و افزایش سوخت و ساز بدن می تواند باعث تحریک غدد عرق و افزایش تعریق می گردد.

در این دوران باید مایعات کافی بنوشید تا بدن شما و جنین در معرض کمبود آب نباشند.

مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

برونشیت: علائم، روش های جلوگیری و درمان

تعریف:

برونشیت به آماس و التهاب گذرگاه هوا بین بینی و ریه ها گفته می شود. این بیماری به نای و نایژه ها آسیب می رساند. نایژه ها، لوله های هوا هستند که از آنها هوا از ریه ها وارد و خارج می شود.

برونشیت می تواند حاد (استمرار کم) یا مزمن (استمرار طولانی) باشد. برونشیت حاد معمولاً از طریق عفونت های ویروسی یا باکتریایی ایجاد می شود. این نوع برونشیت معمولاً بدون ایجاد مشکل، به سرعت درمان می یابد. برونشیت مزمن نشانه یک یماری ریوی جدی تر است. این نوع برونشیت می تواند تخفیف یابد اما هیچگاه درمان نمی شود.

 
                                        
توصیف:

برونشیت حاد و مزمن هر دو التهابات ایجاد شده در گذرگاه هوا است. اما عوامل پیدایش و درمان آنها متفاوت است. برونشیت حاد معمولاً طی زمستان اتفاق می افتد. معمولاً به دنبال یک بیماری ویروسی مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا می آید و می تواند عفونت های باکتریایی همراه خود داشته باشد.

فردی که به برونشیت حاد مبتلاست معمولاً طی دو هفته بهبود می یابد. اما سرفه هایی که همراه با بیماری می آید ممکن است مدت بیشتری به طول انجامد. مثل سایر عفونت های گدرگاه هوا، ممکن است فرد به سینه پهلو نیز مبتلا شود.

هرکسی می تواند به برونشیت حاد مبتلا شود. اما افرادیکه سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مثل نوزادان و افراد سالخورده، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. افراد سیگاری و افراد مبتلا به بیماری ای قلبی و ریوی نیز بیشتر در خطر ابتلا به آن هستند، همچنین افرادیکه در معرض بخارهای شیمیایی یا آلودگی شدید هوا قرار دارند.

برونشیت مزمن یکی از عوامل اصلی مرگ و ناتوانی است. انجمن ریه در امریکا برآورد می کند که تقریباً 14 میلیون امریکایی از این بیماری رنج می برند. این نوع برونشیت نیز مثل برونشیت حاد با سرفه و خلط سازی بسیار همراه است. این علائم در برونشیت مزمن تقریباً سه ماه در دویال پیاپی باقی می ماند. این نوع برونشیت به آهستگی پیشرفت می کند. درنتیجه، این بیماری بیشتر درمیان افراد سالخورده به چشم می خورد تا جوانان و میانسالان.

برونشیت: تعریف اصطلاحات موردنیاز

نایژه: لوله های بزرگتر هوا در ریه که هوا را از نای داخل می کند.

مژک ها: پیش آمدگی های نازک و مو مانند که در خط نای و نایژه قرار می گیرد. این مژک ها به جلو و عقب موج می خورند و خلط ها را در گذرگاه هوا حمل می کنند.

آمفیزم: یک بیماری بسیار جدی و کشنده مربوط به ریه ها.

نای: لوله هوا که هوا را از پشت گلو گرفته و به سمت نایژه می آورد.


عوامل:

برونشیت مزمن با استشمام موادی که نای و نایژه را اذیت می کند ایجاد می شود. ازجمبه متداول ترین این مواد، دود سیگار است. انجمن ریه در امریکا برآورد می کند که 80 تا 90 درصد از کلیه موارد برونشیت مزمن از کشیدن سیگار ناشی می شود. این بیماری تا چند وقت پیش بیشتر درمیان آقایان اتفاق می افتاد تا خانم ها. اما تعداد خانم هایی که به این بیماری مبتلا می شوند نیز روز به روز در حال افزایش است. سایر موادی که نای و نایژه را اذیت می کند، شامل بخارهای شیمیایی، آلودگی هوا و سایر مواد موجود در هوا مثل گرد و خاک می شود.

برونشیت مزمن در طول زمان به تدریج پیشرفت می کند. این بیماری با ایجاد تغییر در مژک ها اتفاق می افتد. مژک ها پیش آمدگی های نازک و مو مانند هستند که در خط نای و نایژه قرار می گیرد. این مژک ها به جلو و عقب موج می خورند و خلط ها را در گذرگاه هوا حمل می کنند. دود سایر تحریک کننده ها می توانند به مژک ها آسیب برسانند و باعث شوند که آنها توانایی خورد در جابه جا کردن خلط را به طور طبیعی از دست بدهند. گذرگاه های هوا باریک شده و با خلط بسته می شوند. بیمار دچار مکشل تنفسی می شود چون نمی تواند هوای کافی به ریه های خود برساند. درنتیجه برونشست مزمن منجر به بیماری بسیار جدی تر و خطرناک تر شده که آمفیزم نام دارد.

علائم:

برونشیت حاد معمولاً با علائمی شبیه به سرماخوردگی آغاز می شود، مثل آبریزش بینی، عطسه کردن و سرفه های خشک. اما، این سرفه ها خیلی زود عمیق تر و دردناک تر می شود. سرفه، خلطی سبز-زرد رنگ ایجاد می کند که حاوی خون، بزاق، سلول های مرده و سایر مواد می باشد. تب تا 102 درجه فارنهایت در این بیماری کاملاً طبیعی است. سرفه ها همچنین می تواند با خس خس هم همراه شود.

درموارد ساده تر از برونشیت حاد، بیشتر علائم در سه تا پنج روز ناپدید می شوند. سرفه ها باقی مانده و ممکن است تا چند هفته ادامه پیدا کند. برونشیت حاد معمولاً با یک عفونت و بیماری باکتریایی همراه می شود که علائم خاص خود از قبیل تب، و احساس بیماری را دارد. عفونت باکتریایی را می توان با آنتی بیوتیک درمان کرد. اما معمولاً دربرابر عفونت های ویروسی اصلی موثر نیستند.

اولین نشانه برونشیت مزمن، سرفه خفیف است که سرفه سیگاری ها نامیده میشود. این سرفه می تواند کمی خلط هم ایجاد کند. خس خس کردن و تنگی نفس نیز میتواند همراه با این سرفه ایجاد شود. با پیشرفت بیماری، تنفس دشوارتر می شود. بیمار احساس می کند که باید فعالیت خود را کمتر کند. بدن دیگر نمی تواند اکسیژن کافی را بگیرد درنتیجه تغییراتی در ساخت خون پدید می آید.

تشخیص:

برای تشخیص برونشیت، پزشک ابتدا تاریخچه سلامتی فرد و علائم وی را بررسی میکند. سپس با گوشی طبی به سینه بیمار گوش می دهد. برخی صداهای خاص نشان دهنده باریک شدن راه هواست. این صداها شامل صدای خس خس و ترق ترق می شود.

آزمایش کشت خلط انجام می شود، به ویژه درمواقعی که رنگ خلط سبز شده باشد و خون در آن دیده شود. کشت به پزشک امکان می دهد که تعیین کند چه باکتری در خلط بیمار موجود است. سپس می تواند تصمیم بگیرد که برای کشتن این باکتری ها چه دارویی باید تجویز شود.

اولین قدم برای انجام کشت خلط این است که اجازه بدهید بیمار با سرفه کمی خلط تولید کند. آنگاه نمونه گرفته شده و 2 تا 3 روز در یک محیط گرم قرار داده می شود. تحت این شرایط باکتری به سرعت رشد می کند و تشخیص آن ساده می شود. خلط را میتوان از طریق برونکوسکوپی هم به دست آورد. در این فرایند، ابتدا داروی بیهوشی به بیمار داده می شود. سپس لوله ای به راه هوا فرستاده شده و نمونه خلط گرفته میشود.

قدم دیگر در تشخیص برونشیت آزمایش عملکرد ریه است. این مرحله با استفاده از دسگاه تنفس سنج انجام می گیرد. این آزمایش بسیار ساده، سریع و بدون درد است و معمولاً در مطب پزشک انجام می شود. اگر عملکرد ریه کمتر از 80 درصد باشد میتواند نشانه ابتلا به برونشیت یا یک بیماری ریوی دیگر باشد.

بسیاری از بیماری های ریوی علائم مشابهی دارند. برای تشخیص صحیح بیماری پزشک باید آزمابشات دیگر مثل رادیولوژی سینه، ثبت ضربان قلب و یا آزمایش خون از بیمار بگیرد.

درمان:

موارد خفیف برونشیت حاد مانند یک سرماخوردگی ساده درمان می شوند. به بیمار گفته می شود که به حد کافی مایعات مصرف کند، استراحت کند و سیگار نکشد. برای بالا بردن رطوبت هوا نیز باید از دستگاه های مرطوب کننده هوا استفاده شود. استامینوفن نیز باید برای تخفیف درد و تب استفاده شود. برای بچه ها نباید از آسپیرین استفاده شود چون ممکن است بیماری های جدی مثل سندرم ری اتفاق بیفتد.

سرفه هایی که همراه با خلط باشند نباید درمان شوند چون به این طریق می توان خلط موجود در ریه ها را بیرون کشید. اگر این خلط ها از این طریق خارج نشوند، در ریه جمع شده و ره هوا را می بندند. داروهای ضد سرفه برای موارد سرفه های خشک میتواند مورد استفاده قرار گیرد.

بیماران مبتلا به برونشیت با مصرف داروهای اکسپکتورانت برای سرفه، کمی آرام میگیرند. درحالیکه این داروها سرفه را کاهش نمی دهد، بلکه خلط را در ریه رقیق تر کرده درنتیجه بیرون آمدن آن از طریق سرفه آسانتر می شود.

عفونت های باکتریایی نیز ممکن است همراه با برونشیت حاد ایجاد شوند. این عفونت ها را می توان با آنتی بیوتیک درمان کرد. مهمترین نقش آنتی بیوتیک ها زمانی حاصل می شود که کل میزان تجویز شده مورد استفاده قرار گیرد.

برونشیت مزمن: درمان برونشیت مزمن کمی پیچیده است و به مرحله بیماری و وجود سایر مشکلات سلامتی بستگی دارد. اولین قدم مهم ترک سیگار و جلوگیری از خوردن دود سیگار افراد دیگر و آلودگی هوا است. داشتن برنامه منظم برای ورزش نیز اهمیت زیادی دارد.

دارو درمانی با برونکودیلاتورها آغاز می شود. این داروها عضلات لوله های نای را آرام کرده و اجازه می دهد هوا راحت تر عبور  و مرور کند. از جمله برونکودیلاتورهای متداول عبارتند از: آلبوترول albuterol، متاپروترنول metaproterenol. این داروها را می توان از طریق دهان یا استنشاقی مورد استفاده قرار داد. داروهای ضد التهابی نیز برای کاهش التهاب و آماس بافت های راه هوا تجویز می شوند. کورتیکوستیروئید ها مثل پردنیزون را نیز می توان از طریق دهان یا تزریق مورد استفاده قرار داد. سایر استیروئیدها استنشاقی هستند. استفاده طولانی مدت از این استیروئیدها می تواند عوارض جنبی جدی داشته باشد ازاینرو باید از آن پرهیز کرد.

برای کاهش میزان تولید خلط داروهایی خاص موجود است. ایپراتروپیوم Ipratropium یکی از این داروهاست. در مراحل آخر بیماری، بیماران ممکن است نیاز به اکسیژن اضافی از مخزن اکسیژن از طریق ماسک پیدا کنند. در این مراحل همچنین نیاز به بستری شدن بیمار نیز دیده می شود.

               

درمان های جایگزین:

تمرکز درمان های جایگزین، یک رژیم غذایی سالم است که سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. تعدادی داروهای گیاهی نیز برای درمان برونشیت توصیه می شوند. این داروها شامل استنشاق اوکالیپتوس یا برخی روغن های خاص دیگر در بخار داغ و نوشیدن پای درست شده از بوصیر و بادیان رومی می باشد. آب درمانی، استفاده از آب و بخارهای آب، نیز می تواند به تمیز کردن سینه و تحریک سیستم ایمنی بدن کمک کند.

پیش بینی بیماری:

با درمان، برونشیت حاد معمولاً طی یک تا دو هفته بهبود می یابد. اما سرفه هایی که همراه با این بیماری ایجاد می شوند می توانند تا هفته ها ادامه پیدا کنند. برعکس، برونشیت مزمن بیماری پیشرونده است. پیشرفت های خفیف ممکن است دیده شود اما در طولانی مدت هیچ درمانی برای آن موجود نیست. این بیماری معمولاً به آمفیزم یا سایر بیماری های ریوی تبدیل می شود که همه آنها تقریباً کشنده هستند.

پیشگیری:

بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به برونشیت، شروع نکردن به سیگار یا ترک آن است. افراد سیگاری ده مرتبه بیشتر از سایرین از این بیماری و سایر اختلالات ریوی جان میسپارند. از سایر محرک های محیطی مثل مواد شیمیایی موجود در آلاینده های هوا نیز باید پرهیز شود. واکسن زدن نیز می تواند افراد را از ابتلا به برخی بیماری های خاص ریوی مثل سینه پهلو و آنفولانزا محافظت کند.

حضرت محمد مصطفی در روز (۲۷ رجب) سال ۴۰ عام الفیل، همزمان با سال ۱۳ پیش از هجرت پیامبر اسلام، در غار حرا، توسط (جبرئیل) و از سوی خدا به پیامبری نایل آمد و مأمور شد که چندخداپرستی و بت‌پرستی را از زمین بردارد و خداپرستی را رواج دهد و پیام وحی را به مردم برساند.

روز مبعث، روز برانگیختن خردهایی است که در تابوت خُرافه گرایی، هوس پرستی و جهل پیشگی دفن شده بود. روز مبعث روز تولّد عاطفه هاست؛ عاطفه هایی که در رقص شمشیرها زخمی می شد و در جنگل نیزه ها جان می باخت. آن روزها، دخترکان معصوم، به جای آغوش گرم مادر، در دامان سرد خاک می خفتند. جوانان بلندقامت، در جنگ جهالت ها، جان به بارش تیرها می دادند و زنان بی پناه، در بند اسارت می زیستند. آه که چه خارهایی به پای بشریّت می خلید و چه زخم هایی دل عاطفه ها را می خَست.

روز مبعث، روز مرگ قساوت ها و شرارت ها بود؛ روز مرگ کرامت هایی که به پای بت ها قربانی می شد؛ روز مرگ جهل و شرک و پرستش های ناروا بود.

من به خال لبت ای دوست گرفتار شدم

 چشم بیمـار تـو را دیـدم و بیمار شدم  

فارغ از خود شدم و كوس اناالحق بزدم

 همچو منصور خریدار سر دار شدم  

غم دلدار فكنده است به جانم، شررى

 كه به جان آمدم و شهره بازار شدم  

درِ میخانه گشایید به رویم، شب و روز

 كه من از مسجد و از مدرسه، بیزار شدم  

جامه زهد و ریا كَندم و بر تن كردم

 خرقه پیر خراباتى و هشیار شدم  

واعظ شهر كه از پند خود آزارم داد

 از دم رند مى آلوده مددكار شدم  

بگذارید كه از بتكده یادى بكنم

من كه با دست بت میكده بیدار شدم

چند روش برای جلوگیری از لجبازی کودکان

پدران و مادران با کمی خلاقیت و ابتکار می توانند بدون نگرانی و عصبانیت راه حل های مناسبی را برای برخورد با کودکان خود در زمینه های رفتاری مختلف پیدا کنند.

کبد که نقش مهمی در فرآیند گوارش و دستگاه هاضمه دارد، کمک می‌کند که ریزمغذی‌های حیاتی به اشکال و انواع قابل استفاده برای بدن تبدیل شوند.

  این عضو مهم هم‌چنین به عنوان یک فیلتر عمل می‌کند به طوری که مواد سمی را از خون خارج ساخته و به حفظ سلامت ترکیبات خون در عروق کمک می‌نماید.

مشکلات کبدی شامل طیف وسیعی از بیماری‌ها و نارسایی‌هایی هستند که به بافت کبد یا عملکرد آن آسیب می‌رسانند و عمدتا نیز بافت کبد در تماس با یک ویروس ممکن است ملتهب شود. مهم‌ترین عواملی که موجب بروز بیماری‌ها و ناراحتی‌های کبدی می‌شوند شامل ویروس‌های هپاتیت A، B و C، مصرف الکل و استفاده زیاد از داروهای مسکن هستند. به علاوه چاقی نیز موجب تجمع چربی‌ها در کبد می‌شود.

به گزارش سایت اینترنتی هلت می‌آپ، علائمی چون زرد شدن رنگ پوست، ناخن‌ها و چشم‌ها می‌تواند نشانه یک مشکل کبدی باشد. همچنین کاهش ذخیره گلبول‌های قرمز در خون فرد مبتلا به ناراحتی کبدی موجب ایجاد احساس ضعف و خستگی بدون دلیل آشکار می‌شود. همچنین فرد ممکن است دچار کاهش وزن ناگهانی شود. علاوه بر این خونریزی‌ بینی و لثه‌ها می‌تواند علامت دیگر عملکرد نامناسب کبد باشد. بیماری کبدی همچنین باعث ایجاد حالت تهوع، استفراغ و درد شکمی می‌شود.

اگر کبد آسیب شدید ببیند، بدن به جای رد کردن خون از کبد، دوباره خون را به این عضو بازمی‌گرداند و این امر باعث می‌شود که خون در مری و مجاری گوارشی وارد شود و در نتیجه مدفوع یا استفراغ بیمار خونی می‌شود.

بیماری شدید کبد به سایر اعضا نیز آسیب می‌رساند برای مثال طحال در چنین شرایطی نمی‌تواند به طور کافی و مناسب چربی‌ها را هضم کند و کلیه‌ها نیز آب حاوی نمک را نگه می‌دارند و در نتیجه تورم در ناحیه شکم و پاها بروز می‌کند.

از آنجا که کبد آسیب دیده روی تامین خون مورد نیاز قلب نیز تاثیر می‌گذارد لذا نارسایی کبدی می‌تواند به عملکرد قلب نیز آسیب وارد کند.

علائم بیماری کبدی ممکن است به طور ناگهانی یا به مرور زمان بروز کنند. بنابراین انجام معاینات دوره‌ای و مراقبت مناسب جهت پیشگیری از آسیب‌های جدی به این عضو حیاتی، ضرورت دارد.

اولین گام در تشخیص آسیب کبدی انجام آزمایش ساده خون است که حضور آنزیم  های کبدی مشخص را نشان می دهد. تحت شرایط عادی این آنزیم ها درون سلول های کبدی وجود دارند اما زمانی که کبد آسیب می بیند این آنزیم ها وارد جریان خون می شوند.

حساس ترین و پر مصرف ترین آنزیم های تشخیصی کبد، آمینوترانسفرازها هستند. آن ها آسپارتات آمینوترانسفراز (SGOT یا AST) و آلانین آمینوترانسفراز (SGPT یا ALT) هستند. این آنزیم ها بطور معمول داخل سلول های کبدی قرار دارند زمانی که کبد دچار آسیب می شود سلول های کبدی آنزیم ها را وارد جریان خون می كنند، بالارفتن سطح آنزیم ها در خون نشانه آسیب کبدی است.

آمینوترانسفرازها چه هستند؟

آمینوترانسفرازها باعث کاتالیز واکنش های شیمیایی در سلول ها می شوند که در آن گروه آمین از یک مولکول دهنده به مولکول گیرنده منتقل می گردد. به همین دلیل به آن ها آمینوترانسفراز گفته می شود. واژه های پزشکی در خصوص این آنزیم ها می تواند گاهی گیج کننده باشد. نام دیگر آمینوترانسفرازها، ترانس آمیناز است. آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز(AST) نيز به نام ترانس آمینازاگزالواستیک سرم (SGOT) نیز نامیده می شود و آلانین آمینوترانسنفراز(ALT) نیز به نام ترانس آمینازپیرویک گلوتامیک سرم(SGPT) مشهور است. بطور خلاصه SGOT= AST و SGPT= ALT است.

بطور طبیعی آمینوترانسفرازها در کجا قرار دارند؟

(SGOT) AST بطور طبیعی در انواع مختلف بافت ها از قبیل کبد، قلب، ماهیچه، کلیه و مغز قرار دارد. این آنزیم در زمان آسیب به هر کدام از این بافت ها وارد خون می شود. برای مثال میزان غلظت سرمی آن در هنگام حمله های قلبی و مشکلات ماهیچه ای افزایش می یابد.

قسمت عمده ي (SGPT)  ALT برعکس AST بطور طبیعی آن در کبد یافت می شود. اگر چه نمی توان گفت که این آنزیم منحصراً در کبد قرار دارد اما کبد جایی است که در برگیرنده بیشترین غلظت این آنزیم است. این آنزیم در نتیجه آسیب کبدی وارد خون می گردد، بنابراین نسبتاً از این آنزیم بعنوان شناساگر ویژه موقعیت کبدی استفاده می شود.

میزان طبیعی AST و ALT چه اندازه هستند؟

میزان طبیعی (SGOT) AST ، 5 تا 40 واحد در هر لیتر سرم است (بخش مایع خون) و میزان طبیعی(SGPT)  ALT7 تا 65 واحد در هر لیتر سرم است.

بالارفتن میزان AST و ALT به چه معناست؟

(SGOT) AST و(SGPT)  ALT نشانگرهای حساس در انواع مختلف بیماری های کبدی هستند. اما سطح بالاتر از حد معمول این آنزیم های کبدی نباید به طور خودکار با آسیب کبدی برابر دانسته شود. آن ها ممکن است نشانه مشکلات کبدی باشند یا نباشند. تفسیر سطح بالای AST وALT بستگی به همه نشانه های بالینی دارد. بنابراین بهترین کار این است که این موارد توسط پزشک ارزیابی گردند. سطح دقیق این آنزیم ها دقیقاً به میزان آسیب کبدی و تشخیص بیماری، بستگی ندارد. بنابراین سطح دقیق (SGOT) AST و(SGPT)  ALT نمی تواند معین کننده درجه بیماری کبدی یا پیشگویی آن در آینده باشد. برای مثال بیماران با هپاتیت A ویروسی حاد ممکن است سطح بالایی از AST و ALT را نشان دهند (گاهگاهی هزاران واحد در لیتر). اما بیشتر بیماران با هپاتیت A ویروسی کاملاً بهبود می یابند بدون اینکه بیماری در وجود آنها باقی بماند. بر خلاف هپاتيت A ويروسي، بیماران دارای عفونت هپاتیت C مزمن بطور عادی فقط مقداري جزئی افزايش در سطح آنزیم های ALT و AST دارند. با این وجود بعضی از این بیماران ممکن است بیماری مزمنی از قبیل هپاتیت مزمن و سیروز کبد را تا آخر عمر به همراه داشته باشند.

چه بیماری های کبدی باعث ایجاد میزان غیر طبیعی آمینوترانسفرازها می شود؟

بالاترین میزان ALT و AST به علت مرگ گسترده سلول های کبدی (نکروز گسترده کبد) ایجاد می گردد. این حالت در شرایطی مانند هپاتیت A ویروسی حاد یا B و آسیب کبدی مشخص بر اثر سمیت ناشی از دوز بیش از حد استامینوفن، ایجاد می شود. این حالت همچنين در زمانی بوجود مي آيد که کبد بخاطر عدم حضور اکسیژن و مواد غذایی دچار شوک طولانی مدت می گردد. سطح سرمی ALT و AST در چنین شرایطی از 10 برابر حالت عادی تا هزاران واحد در لیتر متغیر است.

افزایش خفیف تا متوسط آنزیم های کبدی معمولاً اتفاق می افتد. آن ها معمولاً بصورت غیر قابل انتظار در آزمون هاي روتین خونی علی رغم سلامت فرد شناسایی می گردند. سطح ALT و  AST در چنین شرایطی معمولاً بین 2 برابر حالت عادی تا چندین صد واحد در لیتر متغیر است. معمولترین حالت افزایش خفیف تا متوسط آنزیم های کبدی، کبد چرب است. در ایالات متحده آمریکا شایع ترین علت ایجاد کبد چرب استفاده نابجا از الکل است. سایر دلایل کبد چرب شامل دیابت ملیتوس و چاقی هستند هپاتیت C مزمن هم چنین یکی از مهم ترین دلایل ایجاد افزایش خفیف تا متوسط آنزیم های کبدی است.

چه داروهایی باعث ایجاد سطح غیرطبیعی آمینوترانسفرازها می گردند؟

گروهی از داروها که می توانند باعث ایجاد سطح غیرطبیعی آنزیم ها گردند شامل موارد زیر هستند:

• داروهایی که برای كاهش درد استفاده مي شوند مانند آسپرین، استامینوفنTynlenol، ایبوپروفن(motrin,Advil)، ناپروکسن(Narosyn)، دیکلوفناک (Voltaren) و فنیل بوتازون (Butazolidine)
• داروهای ضد صرع شامل فنی توئین(Di lantin)، الرپروئیک اسید، کاربامازپین(Tegretol) و فنوباربیتال.
• آنتی بیوتیک هایی مانند تتراسایکلین ها، سولفونامیدها، ایزونیازید(INH)، سولفا متوکسازول، تری متوپریم، نیتروفورانتوئین و ...
• داروهای پایین آورنده کلسترول شامل استاتین ها(Lipitor,Pravachol,Mevacorو...) و نیاسین
• داروهای ضد افسردگی شامل سه حلقه ای ها

سطح غیر طبیعی ایجاد شده آنزیم های کبدی معمولاً هفته ها و ماه ها پس از قطع دارو به حالت طبیعی باز می گردند.

موارد سطح غیر طبیعی آنزیم های کبدی چه هستند؟

نادرترین دلایل ایجاد غیر طبیعی آنزیم های کبدی در ایالات متحده آمریکا شامل هپاتیت B مزمن، هماکروماتوزیس، بیماری ویلسون، کمبود Alpha-1-antitrypsin، بیماری سلیاک، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و التهاب هپاتیت اتوایمون است.

هپاتیت B می تواند باعث ایجاد بیماری کبدی مزمن با تغییر غیر طبیعی مداوم در آنزیم های کبدی گردد، اگر چه این حالت به اندازه هپاتیت C معمول و شایع نيست.

هماکروماتوزیس اختلالی ژنتیکی است که در آن جذب بیش از حد آهن اتفاق می افتد و همین امر منجر به تجمع آهن در کبد، التهاب، زخم و اسکار کبد می گردد.

بیماری ویلسون؛ بیماری ارثی بوده که به دلیل تجمع بیش از حد مس در بافت های مختلف از قبیل کبد و مغز ايجاد مي شود. وجود مس در کبد می تواند منجر به التهاب مزمن کبد شده در حالی که تجمع این عنصر در مغز منجر به مشکلات روانی و حرکتی می شود.

کمبود Alpha-1-antitrypsin اختلالی ارثی بوده که در آن کمبود glycoprotein (مجموعه پروتئین کربوهیدرات) که alpha-1-antitrypsin نامیده می شود منجر به بیماری ریوی مزمن(emphysema ) و بیماری کبدی می گردد.

التهاب کبد اتوایمون در نتیجه آسیب کبدی ایجاد می شود که به دلیل آنتی بادی های خود بدن و حمله آن به کبد صورت می پذیرد.

بیماری سلیاک بیماری مربوط به روده کوچک است که در آن بیمار به گلوتن حساسیت داشته و همین امر باعث ایجاد گاز، نفخ، اسهال و در موارد پیشرفته باعث سوء تغذیه می گردد. بیماران مبتلا به این بیماری هم چنین می توانند دارای سطوح غیرطبیعی آنزیم های ALT و  AST در خونشان باشند.

بیماری کرون و کولیت اولسراتیو در نتیجه التهاب مزمن روده ها ایجاد می گردد. در این بیماران التهاب کبد یا مجاری صفراوی (primary sclerosing cholangitis) نیز می تواند ایجاد گردد که در نتیجه آن تست های کبدی غیر طبیعی می شوند.

سطح غیر طبیعی آنزیم ها به ندرت می تواند یکی از نشانه های سرطان کبد باشد. سرطانی که از سلول های کبدی  ايجاد مي شود hepatocellularcarcinoma یا hepatoma نامیده می شود. سرطانی که از سایر ارگان ها (همانند کولون، پانکراس، معده و...) به کبد پخش می شود metastatic malignancies نامیده می شود.

ا